- Eetbare tuin aanleggen: Wat heb je nodig?
- Eetbare tuin aanleggen en kinderen
- Eetbare tuin in potten: Extra meters op het terras
- Permacultuur is meer dan je tuin
- Eetbare tuin maken stap 1: de afscheiding
- Eetbare tuin aanleggen stap 2: Tuinplan maken
- Een tuinplan maken volgens de Permacultuur principes
- Eetbare bostuin of moestuin? … of allebei
- Eetbare tuin maken Stap 3: Grondwerk – De basis voor elke gezonde tuin
- Tuinkas plaatsen?
- Laatste stap: De Eetbare tuin planten
- Weet je niet waar je moet beginnen?
- Eetbare tuin FAQ’s

Terwijl ik bezig ben met een pergola voor de druif, droom ik van een eetbare tuin aanleggen. Ik hoor de buren mokken op de stoeptegel tuin waarvan het onkruid verwijdert moet worden. De tienerzoon ziet het niet zitten. Zowel moeder als zoon klagen steen en been over deze veel te grote tuin.
Ik kijk in onze groene oase en doe een blik in de stoeptegel tuin. “Hiervan kunnen we toch een prachtige en overvloedige eetbare tuin maken?”
Ik kan het niet helpen om mij te mengen in de onenigheid: ”Wij vinden onze tuin eigenlijk te klein…”
“Dan neem je toch een stuk van onze tuin” zegt de buurvrouw.
Ik zie haar zoon opgelucht ademhalen bij dit idee. Zijn gedachten zijn te lezen van zijn gezicht: “Nooit meer een kwartiertje onkruid plukken”
De weekeinden daaropvolgend zijn staan in het teken van een schutting plaatsen, stoeptegels verwijderen. – Halleluja Marktplaats voor een gelukkige nieuwe stoepeigenaar🙏 en vervolgens heel wat spitwerk. Hugelbedden moeten er komen. En daarvoor moeten gaten gegraven worden.
Hiervoor komen er eerst nog bergen afval de grond uit. Van een gigantische knuffelsmurf tot porseleinen poppengezichtjes en tientallen schoenen en een spreuktegeltje uit de jaren zestig.
Sabine’s liefde voor water en creatieve geest zien gelijk de mogelijkheid een vijver te maken. Maar wel een vijver in verhouding tot een tuin van dit formaat. Een regenton vervult even later de vijverfunctie. Met een paar kinderkopjes is deze vijver de parel van de woestijn in een verder nog in kaal landschap van ongeveer 40 m2
Zelfvoorzienend leven…
Hoe lang blijf je nog wachten?
Zet vandaag nog jouw eerste stap:
- Meld je gratis aan. 🎁
- Empower jezelf 💪
- Leef vrij 🕊
Eetbare tuin aanleggen: Wat heb je nodig?
- Een stukje grond
- De juiste kennis over moestuinieren, eetbare planten, etc.
- Een plan
- Gereedschap
- Planten
- Motivatie en plezier in tuinwerk
- Tijd
Eetbare tuin aanleggen en kinderen
Bij Sabine’s zoontje ging het licht gelijk aan toen wij het hadden over de nieuwe meters tuin. Een zwembad moest er komen. Dit stootte mij natuurlijk tegen de borst aangezien de helft van de oorspronkelijke tuin al is ingeruimd voor een giga trampoline.
Deze trampoline staat vlak voor de zuid-schutting, deze is begroeid met frambozen. In de zomertijd is dit dus een waar feest van zoete paarse vruchtjes. Verder is de trampoline van deze wildebras omringd door een stukje grasveld. Dit veldje vindt op zijn beurt weer beschutting van een appel als leiboom, een kastanje, vijg, pruim en krulhazelaar.

Hier heeft de jonge acrobaat een stevig stuk speelparadijs. Alleen zijn waterbehoefte is hem nog niet naar wens. Gelukkig zijn er voldoende zwemvijvers in de buurt waar hij naartoe kan.
Want ja… Je kunt maar zoveel met je stadstuin.
Het is ergens toch compromissen maken.
Deze extra meters zullen dus voornamelijk het speelterrein van mamma en bonus-pappa zijn. Hoera. Samen spelen met de elementwezens om hier een mooi overvloedig feest van te maken. Ik dacht het ver en groot te moeten zoeken, maar nu komt de mogelijkheid zo maar naar mij toe.
Eetbare tuin in potten: Extra meters op het terras
En dat is fijn, want in de eerste tuin begon alles al uit zijn kluiten te groeien. De bult aarde die nog ergens in een hoekje van de tuin ligt, is inmiddels stevig ingekrompen. Er zijn namelijk al heel wat potten met deze aarde (in combinatie met compost) in potten en een vierkante meter bak verdwenen.
Je kent de uitspraak vast wel:
Wat je aandacht geeft, groeit
Zo is het in ons geval ook:
In mei zat Sabine een week in Servië. Dit zou ons nieuwe thuis worden. Conclusie van deze avontuurlijke excursie. Ons nieuwe thuis is thuis. Hier. Nu. Niet in de toekomst. Wat deze ook mag brengen.
In ieder geval. In de afwezigheid van Sabine had ik hele avonden alleen. Met als gevolg dat ik van alles ging ondernemen. De onbenutte vierkante-meter-moestuin-bak kwam terug uit de volkstuin. En siert nu het terras met kievitsbonen, zonnebloemen, klimcourgetten, rucola en mesclum.
Pompoenen kruipen over de grond en over de andere potten. Grijpertjes klampen zich vast in de ceders, die bedoeld zijn op ons moederland te planten. Nu staan ze nog in potten, te wachten tot de mogelijkheid zich aandient. Met geduld en vertrouwen groeien ze jaarlijks door. Ze zijn inmiddels te groot geworden voor de vensterbank. Nu staan de ceders permanent met zijn drieën buiten.

Geen ruimte voor potten? Gebruik een pallet
Het nieuwe gereedschap dat van het voorjaar hebben gekocht heeft ongekend veel plezier en creatiekracht in ons leven gebracht. Eindelijk mijn eigen boormachine en decoupeerzaag. Is het niet geweldig?
Met dank aan deze nieuwe powertools is een stapel ongebruikte pallets is omgetoverd tot een heerlijke loveseat. Waar Sabine nog een paar mooie kussens heeft gekocht. En er staat een pallet-kruidenrek voor de muur. De selderij en lavendel kunnen nu rechtstreeks uit het raam geplukt worden. – Op onderstaande foto, staan ze er nog niet in.
Dit maakt de terrastuin wel compleet.

Hou jij ook niet van ramen zemen? Zet je pallet plantenbak dan niet onder het raam. Bij regenval spat al de aarde omhoog. Alsof er een motor voorbij is komen crossen door de modder 😅.
Permacultuur is meer dan je tuin
Je kunt je wel voorstellen dat onze tuin met trampoline, terras en mini moestuin al behoorlijk vol staat. Ongetwijfeld is er veel meer te creëren in de tuin als het om voedselvoorziening gaat. Maar als je de permacultuur principes een beetje kent, dan weet je dat het om het totale plaatje gaat.
In dit geval zouden we bijvoorbeeld niet zonder trampoline kunnen, om de beweeglijkheid van ons energierijke (bonus)kind te kunnen kanaliseren. En ja… Rondvliegende ballen en en ledematen maken dat deze trampoline ook zijn omliggende ruimte nodig heeft.
Het is de bedoeling dat deze tuin al de bewoners Perma-nent voorziet in verschillende behoeften. Daarin is het dus zoeken naar compromissen… Die soms minder diplomatiek worden beslecht. Daarin heb ik ook nog het een en ander te leren. 😅
De extra meters zijn dus super welkom als eetbare tuin.
Eetbare tuin maken stap 1: de afscheiding
Had ik je al verteld hoeveel troep er uit de grond kwam? Toen wij begonnen met het plaatsen van de schutting kwamen we op elke plek puin tegen. Niet alleen dat maar ook zakken afval. Het grootste werk bestond dus uit het uitgraven van deze stiekeme vuilstortplaats.
Met als gevolg: Het duurde een eeuwigheid voordat de schutting stond. Het duurde in totaal een dag of 4 voor het plaatsen van een schutting van in totaal zo’n 18 meter. Aangezien het om weekendwerk ging, en we van uitslapen en quality-time houden zijn deze “werk-”dagen over het weekend verdeeld.
4 Weekenden later:
- Staat de schutting
- Zijn de stoeptegels verwijderd
- Kunnen we beginnen met aanleggen van onze eetbare tuin
Eetbare tuin aanleggen stap 2: Tuinplan maken
Nu de schutting staat en de stoep verwijdert staan we op een kale grond. Het zand voelt inmiddels een stuk schoner. Het stukje Aarde lijkt blij met de herkregen ademruimte en de “splinters” in de vorm van vuilniszakken die zijn verwijdert.
De energie van dit stukje Aarde is duidelijk verandert. De elementwezens lijken verheugd met een nieuw stukje aarde dat een weelderig natuurlijk paradijs kan zijn voor verschillende soorten van plant en dier.
Toch valt hier de motor even stil. De twee luchtige persoonlijkheden van Sabine en mij zijn goed in dromen. Maar hoe krijgen we de vluchtige beelden van een weelderig overvloedige eetbare tuin naar deze realiteit?
Zou een tuinplan iets voor ons zijn?
Plannen zij bij ons vaak niet meer dan uitgesproken dromen, waarna we zeggen: Dit gaan we doen. Ok? Of iets in die trend. In andere woorden. We nemen deze fase slaan we nogal vaak over. Met als gevolg dat concrete stappen worden overgeslagen. En er veel in de lucht blijft hangen.
Toch zie ik de kans schoon om met een tuinplan het meeste uit onze tuin te halen. Nog een voordeel: We weten allebei welke kant we op willen met onze eetbare tuin. Ook al hebben we beiden leven gevende ideeën bij dit project. In de droomfase kan dit er heel anders uitzien.
Door naar het tuinplan dus:
Een tuinplan maken volgens de Permacultuur principes
Een goede voorbereiding is natuurlijk het halve werk. Zo geldt dit ook voor het aanleggen van je eetbare tuin of moestuin. In de Permacultuur nemen ze hiervoor echt de tijd. Voordat je volgens deze principes begint met je tuin doorloop je een paar stappen.
Een heel belangrijke stap hierbij is observeren. In deze stap zet jij je al je zintuigen goed in en zet je ook je denkertje aan het werk om te zoeken naar mogelijke oorzaken en gevolgen van wat er in je tuin reilt en zeilt.
Later kun je de waarnemingen samenvoegen met de kennis die je hebt. En zo kun je tot paradijselijke symbiotische tuinen komen. De Ecologische factoren als: klimaat, zon, wind, schaduw, en andere lokale omstandigheden die van invloed zijn, houdt je hier ook bij in gedachte.
Hier benoem ik de beste moestuin boeken voor ecologisch tuinieren. Uiteraard staat er ook een boek over permacultuur tussen. Eigenlijk meerdere boeken, ik hou ervan 😉
Schetsen
De eerste poging om een tuinplan te maken leek niet helemaal overeen te komen met de werkelijkheid. Op gevoel schetste ik op een A4-tje de vorm van de tuin. De eerste stappen uit de permacultuur gedachte zoals hierboven omschreven hielden we natuurlijk in ons achterhoofd. Als kleine kinderen zo blij waren we. Het ging ongeveer zo:
Hier komt de tunnel
Daar komen de hugelbedden
Hmm… waar blijf het composttoilet
En oeps. Ruimte voor een tuinhuisje is wel heel minimaal.
Tekenen in de grond
Wat voor ons toch beter schijnt te werken is het plan maken in de echte wereld. Met schep teken ik een paar lijnen in de grond en de meetband doet dienst als haalbaarheids-graadmeter. In de realiteit zien we dat we toch aardig creatief moeten zijn om de vele wensen die we hebben op dit stukje grond te realiseren.
Voedselbos, moestuin, siertuin of een lekkere levendige mix zonder vaste omlijningen. We komen vast wel ergens. Sabine deelt haar wensen, ik deel de mijne. We tekenen wat lijnen en schuiven hiermee tot we tevreden zijn.
Plotseling hebben we een realistisch idee van wat haalbaar is voor de tuin.
Waar hou je rekening mee bij het maken van een tuinplan?
Aangezien Sabine al bijna twee decennia op deze plek woont en ik inmiddels ook drie jaar, weten we wel hoe de zon beweegt. Wanneer deze boven onze tuin staat, welke plekken de meeste en de minste zon krijgen, hoe het zit met inkijk van de buren en de flat achter ons. En dat soort omstandigheden.
In ons super tuinplan hebben we al deze factoren natuurlijk meegenomen.
Neem alle omgevingsfactoren mee bij het maken van je tuinplan. Zon, gebouwen, bomen etc. in de omgeving, regen, etc..
En begin met observeren…
– zoals hierboven omschreven bij: Een tuinplan maken volgens permacultuur principes
Eetbare bostuin of moestuin? … of allebei
Er was geen twijfel over mogelijk. Een hugelbed moest er komen. Inmiddels liggen de stammen voor het hugelbed al ingegraven. En ligt het nog te wachten op een paar extra lagen van groen, compost en aarde.
We willen groenten gaan oogsten uit eigen tuin. Het frame voor een tunnelkas hebben we van ons volkstuintje gehaald. Een operatie met militaire precisie was nodig om het in de tuin te halen. Naja… In ieder geval een wandeltochtje.
Het Hugelbed en de kas nemen een groot deel van de tuin in beslag. Hierin gaan we lekker moestuinieren. De overige ruimte willen we vullen met vaste planten als eetbare bostuin.
We zoeken dus naar een – voor ons – perfecte mix van eetbare bostuin, moestuin, siertuin en speeltuin.
Zodat alle bewoners van ons huis en tuin zich zo gelukkig mogelijk voelen in onze ruimte van liefde.
Eetbare tuin maken Stap 3: Grondwerk – De basis voor elke gezonde tuin
Met een super nauwkeurig plan – ons schetsje in de grond – gaan we verder aan de slag met het grondwerk voor de tuin. We trekken de conclusie dat de Aarde die ruim achttien jaar lang onder stoeptegels verborgen is geweest en tweemaal per jaar een flats chloor tegen het onkruid te verwerken kreeg nogal schraal is.
Je hebt al kunnen lezen dat de boomstammen inmiddels ingegraven liggen. En dat daarmee de start van de hugelbedden is gemaakt. Wat is dus de vervolg stap geweest – Waar we nog middenin zitten – ?
Jawel…
Het grondwerk.
De platte tekening krijgt opeens een nieuwe dimensie: De derde. We gaan de diepte in. Met de schop graaf ik gaten in de grond. Hier komen de boomstammen in de grond te liggen voor de hugelbedden. Nu is het even werk om zo’n bed te bouwen. Maar het zou ons vervolgens jarenlang van spitwerk en bemesting moeten ontzien. Want, het composteringsproces dat onder je groenten gewoon doorgaat, zou jarenlang je groenten van de nodige voedingsstoffen, warmte en vocht moeten voorzien.
Spitten dus.
Omdat we toch wel een voorspoedige start willen hebben met onze moestuin knallen we er in een later stadium ook nog een gezonde berg compost overheen. Dit stemmen we natuurlijk af op een eetbare tuin.
Ofwel compost die goed is om groenten op te telen. En in de perken waar bessen en ander fruit komt te staan houden we daar ook rekening mee.
Wil je makkelijk beginnen? Voor je moestuin is het handig vier plantvakken aan te leggen. Zo kun je makkelijk wisselteelt toepassen en de verschillende groepen gewassen doordraaien – wortel-, vrucht-, blad-, en bloemgroenten – afwisselen.
Tuinkas plaatsen?
Aangezien we het geluk hebben no een geraamte voor een kas te hebben staan dat mooi in ons nieuwe stukje land past, zoeken we ook direct naar een mooie plek hiervoor.
Doordat wij zo´n beetje de enige in de wijk zijn met een paar bomen in de tuin, hebben we het geluk dat onze nieuwe leentuin, veel zon vangt. Ook al grenst deze aan de noordkant.
Een zonnig plekje vinden voor groentebedden en kas gaat dus vrij gemakkelijk.
Net als voor de rest van dit tuin experiment wordt de tunnel voorzien van een bed van boomstammen en tuingroen, als basis voor een langdurige overvloedige oogst.
Nu is het nog even – stiekem is dit de grootste klus – het geraamte met zeil overtrekken en twee zelfgemaakte deurtjes plaatsen, en hop we kunnen de winter door telen.
Ja, door de winter? Vorig jaar hadden we een mix aan baby-leaf salades, zodat we de hele winter door nog wat vers groen konden eten.
Wist je dat je prachtige kweekkassen voor de kleine tuin kunt vinden.

Laatste stap: De Eetbare tuin planten
De vertraging die we hebben opgelopen heeft wel tot gevolg dat we in een gunstige tijd met de beplanting aan de slag kunnen. De herfst komt eraan, de brandende zon van de zomer is niet meer zo sterk. Etc.. Niet voor niets is de herfst en de vroege winter een goed moment voor het aanplanten van onze eetbare tuin.
De kruisbes die in een fles wortel staat te schieten, doet het boven verwachting goed en wacht op een plekje.
De kruisbes die verstopt stond onder de frambozen kreeg onverwachts een knip met de snoeischaar. En oeps… In het water ermee, misschien kunnen we hem stekken. De zuiderzon vangende schutting vraagt namelijk ook nog om wat beplanting. Daar hebben we wat ruimte voor gelaten.
Vaste eetbare planten
In de tuin kunnen we al frambozen, druiven en zwarte bessen vinden. En zoals genoemd: kruisbessen.
In de perkjes die vrij komen in de nieuwe tuin gaan we een stek van de kruisbes, zwarte bes en natuurlijk wat blauwe bessen plaatsen.
Verder siert een klimroos ergens de hoek.
Wist je dat rozenblaadjes er niet alleen mooi uitzien en heerlijk kunnen geuren. Ook kunnen ze een aangename verrassing zijn voor je smaakpapillen.
Waar de grond open blijft denken we aan (wilde) aardbeien.
Misschien dat we ook nog iets hogers aanplanten om het zicht uit de tuin weg te nemen.
Klaar?
Was het maar zo’n feest. Voor het moment zijn het nog de bezigheden uit het dagelijks leven die ons afleiden ons tuintje verder in te richten.
Wordt vervolgd 😉
Weet je niet waar je moet beginnen?
Ik moet je eerlijk zeggen; ik keek in eerste instantie ook op tegen de onderneming om die 40m2 bij de tuin te pakken. Het is toch een stevige onderneming. Vooral wanneer je alleen de weekenduurtjes hebt.
Maar weet je: Waar een wil is, is een weg. En die weg geeft al enorm veel voldoening. Dus laat je niet tegenhouden en Begin 💪😃
Zelfvoorzienend leven…
Hoe lang blijf je nog wachten?
Zet vandaag nog jouw eerste stap:
- Meld je gratis aan. 🎁
- Empower jezelf 💪
- Leef vrij 🕊
Eetbare tuin FAQ’s
Hoe groot moet je tuin minimaal zijn om een eetbare tuin aan te leggen?
Met een stukje van 1 vierkante meter heb je al een leuk begin. Laat je niet weerhouden door een kleine tuin. Natuurlijk is het gemakkelijker een uitgebreide eetbare tuin aan te leggen in een grotere tuin. Wij zijn in ieder geval erg blij met onze ongeveer veertig vierkante meter.
Kun je zonder ervaring een eetbare tuin aanleggen?
Het aanleggen van een eetbare tuin vraag wel om enige kennis. Het is namelijk handig om te weten wat verschillende planten nodig hebben, waar je rekening mee moet houden etc.. Deze kennis is gelukkig ruimschoots voorhanden in de vorm van cursussen, websites en boeken. Dit is een super compleet boek, waarin je veel informatie vinden kan.
Wanneer kun je het beste een eetbare tuin aanleggen?
Voor het grondwerk maakt het niet zo veel uit. Natuurlijk wil je niet in de brandende zon staan spitten in de grond. Maar het kan. Spitten in bevroren grond is ook nog al lastig… Verder moet je met het aanplanten van bepaalde vaste planten wat het beste seizoen is om dit te doen. Hetzelfde geldt voor bijvoorbeeld stekken, zaaien etc.. Dat is allemaal seizoensgebonden. Maar er is altijd wel iets wat je kunt doen.
2 reacties
Mijn man en ik zijn net verhuisd van een appartement naar een huis met een grote tuin. We overwegen een grondverzetbedrijf te laten komen om de tuin te egaliseren. Daarna willen we graag een moestuin aanleggen, hier heb ik altijd van gedroomd. Het maken van een tuinplan is een slim idee, daar gaan we mee aan de slag!
Hey Emma!
Wat leuk dat je met een moestuin wilt beginnen! Ja, een tuinplan kan het zeker een stuk makkelijker en leuker maken. Want, een (moes)tuin kan toch wel een meerjaren plan zijn. En zo houdt je toch het lange termijn doel in het vizier. En ja… afwijken en bijsturen kan natuurlijk altijd nog. Veel plezier. En ik ben benieuwd naar het resultaat!